Rozprawy zdalne – fakt czy mit?

Rozprawy sądowe zdalne – fakt czy mit?

Zdecydowanie fakt, chociaż z jakością połączeń bywa różnie. Dziś przygotowałam dla Państwa garść informacji praktycznych z zakresu formy przeprowadzania rozpraw. Warto tę informację zapamiętać, ponieważ to udogodnienie dotyczy nie tylko uczestników postępowania, ale również świadków.

W praktyce, można złożyć wniosek o przesłuchanie w formie zdalnej. Jeszcze kilka lat temu zdawało się, że jedyną opcją dla świadków zamieszkałych w znacznej odległości od sądu, w którym toczy się sprawa było przesłuchanie w drodze tzw. pomocy prawnej przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania danej osoby. Prawda jest taka, że rozprawy zdalne nie wyparły dotychczasowych przesłuchań w sądach przy miejscu zamieszkania, ale stały się opcją alternatywną. Nadal jeżeli np. świadek zamieszkuje we Wrocławiu, a sprawę prowadzi sąd w Szczecinie – możemy złożyć wniosek o przesłuchanie przed wrocławskim sądem właściwym ze względu na miejsce zamieszkania świadka.

W obecnej dobie cyfryzacji rozwiązanie omówione wyżej jest wybierane przez osoby starsze lub nieposługujące się biegle komputerem i środkami komunikowania się na odległość.

Co potrzebujemy do przeprowadzenia rozprawy zdalnej?

Do przeprowadzenia rozprawy zdalnej potrzebujemy adresu email, który zostanie podany do informacji sądu i na który zostanie nadesłany link przekierowujący nas w odpowiednim czasie do połączenia z sądem. Ważne, żeby nasz komputer był wyposażony w kamerę i mikrofon, choć prawdę mówiąc najwygodniej będzie słuchać pytań i odpowiadać mając na stanie słuchawki z mikrofonem.

Warto jeszcze kilka minut przed godziną rozprawy uruchomić link, żeby zapoznać się z programem obsługującym rozprawę zdalną, choć trzeba przyznać, że jest on stosunkowo prosty w obsłudze. Warto wyszukać ikonę mikrofonu i kamery, możemy bowiem połączyć się i do czasu wywołania sprawy przez sąd wyłączyć kamerę, zaś opcja wyłączenia mikrofonu może się przydać celem zniwelowania pogłosu, tzn gdy inny uczestnik rozprawy zabiera głos warto wyłączyć nasz mikrofon.

Jeżeli wybierzemy opcję rozprawy zdalnej, sąd oprócz wezwania na rozprawę prześle nam link, należy zatem regularnie sprawdzać pocztę elektroniczną. Przeprowadzenie rozprawy w formie zdalnej jest decyzją sędziego. Celem zapewnienia uczestnictwa w takiej rozprawie należy zapewnić sobie odpowiedni sprzęt oraz dostęp do Internetu. Nie jest wymagane żadne specjalne oprogramowanie. Zazwyczaj do rozpraw wykorzystywana jest jedna z aplikacji : MS TEAMS ;  Avaya SCOPIA;  JITSI. Nieobecność na rozprawie zdalnej Sąd może uznać za nieusprawiedliwioną – i wówczas sąd może przeprowadzić rozprawę pod nieobecność strony; może pominąć dowód z zeznań strony lub z zeznań nieobecnego świadka, a także może nałożyć grzywnę na nieobecnego świadka lub biegłego. Jeśli strona ma pełnomocnika – może zwrócić się do niego o pomoc w zorganizowaniu jej uczestnictwa w rozprawie zdalnej.

Przed rozprawą zdalną warto:

• przygotować sobie dowód osobisty albo inny dokument tożsamości ze zdjęciem – mogą być Państwo poproszeni przez Sędziego o okazanie tego dokumentu poprzez zbliżenie go do kamerki;
• upewnić się, że sprzęt jest podłączony do prądu – żeby uniknąć ryzyka, że się rozładuje w czasie rozprawy zdalnej;
• kamerkę komputera / laptop / smartfon ustawić tak, by dobrze widoczna była twarz osoby uczestniczącej w rozprawie zdalnej. Warto też sprawdzić, czy kamerka laptopa nie jest zasłonięta przegrodą i czy głośniki nie są wyciszone.

Czasem zdarzają się opóźnienia, gdy np. poprzednia rozprawa się przedłuża albo gdy są problemy techniczne. Należy wtedy poczekać, utrzymując połączenie. Jeśli to Państwo mają problemy z połączeniem – warto zawiadomić o tym telefonicznie inną osobę, która już jest połączona z Sądem (np. swojego pełnomocnika) albo zawiadomić Sąd emailem na adres e-mailowy Wydziału przeznaczony do korespondencji dotyczącej rozpraw zdalnych albo telefonicznie na numer Wydziału dostępny na stronie BIP Sądu.

Jeżeli w czasie rozprawy zamierzają Państwo okazywać Sądowi jakieś pisma czy inne dokumenty, to mogą to Państwo zrobić także w czasie rozprawy zdalnej. Dokumenty te można okazywać poprzez ich zbliżenie do kamerki. Czasem może się jednak zdarzyć, zwłaszcza przy dużych dokumentach, że takie okazanie będzie mało czytelne. Dlatego warto przed rozprawą przygotować sobie skany lub zdjęcia dokumentów (np. umów), które zamierzają Państwo okazać – i przesłać je przed rozprawą albo mieć je gotowe do przesłania w trakcie rozprawy e-mailem, na adres e-mail Wydziału, w którym toczy się sprawa, przeznaczony wyłącznie do korespondencji dotyczącej rozpraw zdalnych – celem ich okazania przez Sąd w czasie rozprawy zdalnej w trybie udostępnienia ekranu. Treść dokumentu Sędzia wyświetli na ekranie – a po rozprawie może jego wydruk dołączyć do akt. è Protokół z rozprawy zdalnej Rozprawa zdalna jest nagrywana bezpośrednio w sądowym programie Re-Court, w którym jest z niej sporządzany protokół elektroniczny – taki sam, jak w przypadku rozpraw stacjonarnych odbywanych w budynku Sądu – chyba że Sędzia zarządzi sporządzanie protokołu pisemnego. Protokół – czy to elektroniczny, czy pisemny – będzie dostępny dla stron na takich samych zasadach, jak w przypadku rozpraw stacjonarnych odbywanych w budynku Sądu.

Siedzieć czy stać? Podczas rozprawy zdalnej obowiązują zwykłe zasady zachowania w Sądzie:

• Każda osoba, która bierze udział w rozprawie zdalnej, jest obowiązana do przebywania w miejscu, które gwarantuje przeprowadzenie rozprawy zdalnej w sposób odpowiadający powadze Sądu.
• Osoby uczestniczące w rozprawie zdalnej powinny być ubrane stosownie, w sposób odpowiadający powadze Sądu; pełnomocników zawodowych obowiązuje strój urzędowy.
• Podczas rozprawy zdalnej nie można spożywać posiłków ani pić napojów, z wyjątkiem wody. Sędzia prowadzący rozprawę zdalną powiadomi Państwa, czy mają Państwo w czasie rozprawy zdalnej siedzieć czy też należy wstawać i kiedy (np. w czasie odbierania przyrzeczenia lub ogłaszania wyroku). Przepisy nie regulują tego szczegółowo i decyzja w tym względzie należy do Sędziego. W każdym razie przy wstawaniu należy odsunąć się od kamerki na taką odległość, by w ekranie była widoczna twarz i górna część sylwetki.

Dzięki rozprawom zdalnym możemy zaoszczędzić nasz czas, pieniądze na dojazd/przylot, a co więcej usprawniamy dynamikę spraw, które normalnie byłyby ograniczone do czasu przebywania w Polsce osób, których praca ma charakter wyjazdowy, pracują zagranicą lub na morzu.

Podstawa prawna prowadzenia rozpraw zdalnych:

art. 15zzs1 ustawy z dnia ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.): W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, w sprawach rozpoznawanych według przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, zwanej dalej „Kodeksem postępowania cywilnego”: 1. 1) rozprawę lub posiedzenie jawne przeprowadza się przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku (posiedzenie zdalne), z tym że osoby w nim uczestniczące, w tym członkowie składu orzekającego, nie muszą przebywać w budynku sądu; (…) 2. Na wniosek strony lub osoby wezwanej zgłoszony na co najmniej 5 dni przed wyznaczonym terminem posiedzenia zdalnego sąd zapewni jej możliwość udziału w posiedzeniu zdalnym w budynku sądu, jeśli strona lub osoba wezwana wskaże we wniosku, że nie posiada urządzeń technicznych umożliwiających udział w posiedzeniu zdalnym poza budynkiem sądu. (…)