Czy fakt dokonania darowizny przez spadkodawcę ma znaczenie dla późniejszych rozliczeń finansowych między spadkobiercami?

Pytanie to słyszę od Klientów często, co też prowokowało mnie do krótkiego wpisu mającego na celu przybliżenie regulacji prawnych z tym związanej.

Warto w tym miejscu przywołać treść art. 1039 Kodeksu cywilnego, który stanowi:

§  1.  Jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna lub zapis windykacyjny zostały dokonane ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia.
§  2.  Spadkodawca może włożyć obowiązek zaliczenia darowizny lub zapisu windykacyjnego na schedę spadkową także na spadkobiercę ustawowego niewymienionego w paragrafie poprzedzającym.
§  3.  Nie podlegają zaliczeniu na schedę spadkową drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte.
Zaliczanie darowizn oraz zapisów windykacyjnych na poczet należnych spadkobiercom sched spadkowych jest rezultatem woli ustawodawcy równego traktowania wszystkich dzieci spadkodawcy. Jeżeli więc niektóre z dzieci uzyskały pewne korzyści za życia spadkodawcy, powinno się to uwzględnić przy dokonywaniu działu spadku. Darowizny, zwłaszcza znacznej wartości, z reguły – w przekonaniu zainteresowanych – dokonywane są na poczet przyszłego spadku (successio anticipata). Zapisy windykacyjne umniejszają zaś wartość spadku.

Czy każda darowizna ma znaczenie ?

Przepisy regulujące zaliczanie darowizn oraz zapisów windykacyjnych mają charakter względnie obowiązujący. Spadkodawca może więc zwolnić określoną darowiznę lub zapis windykacyjny z obowiązku zaliczenia. Obowiązek zaliczania ich nie ogranicza jednocześnie swobody spadkodawcy w zakresie dysponowania swoim majątkiem.