Błąd medyczny – czy lekarz jest zawsze winny?

Czy lekarz jest zawsze winny błędu medycznego?

Nikt nie wie tak dobrze jak lekarz, że lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Uwaga ta ma również odniesienie do występowania błędu medycznego. W tym artykule przedstawimy Państwu informacje o tym, co zrobić w sytuacji, kiedy błąd taki wystąpi i jakie środki obrony swoich praw może zastosować lekarz obwiniony o popełnienie błędu medycznego.

Błąd medyczny określany jest czasami także jako „błąd lekarski” lub „błąd w sztuce lekarskiej”. Te dwa ostatnie określenia niedwuznacznie wskazują lekarza jako winowajcę – często bywa jednak tak, że tego typu fatalne zdarzenia nie są rezultatem działania jednej osoby, bowiem powstają w związku z wystąpieniem wielu czynników i niewłaściwego działania wielu osób realizujących określoną terapię, zabieg czy operację – także osób niebędących lekarzami.

Jak wskazuje się w literaturze:

istotą błędu medycznego jest działanie albo zaniechanie osoby wykonującej zawód medyczny pozostające w sprzeczności z obowiązującą wiedzą i praktyką medyczną oraz należytą starannością w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych

Należy jednak pamiętać, że nie każdy błąd medyczny musi prowadzić do tego, aby ten kto błędu tego się dopuścił, został pociągnięty do odpowiedzialności karnej lub cywilnej, ponieważ jest to uzależnione od wielu czynników.

Przede wszystkim należy ustalić, czy pomiędzy wystąpieniem tego błędu a negatywną konsekwencją powstałą w organizmie pacjenta, zachodzi bezpośredni związek – tylko wystąpienie takiego związku może prowadzić do określonego rodzaju odpowiedzialności lekarza – warto więc wskazać odpowiednie argument. Jeżeli jednak taki związek przyczynowy zachodzi, wówczas należy jeszcze zbadać inne okoliczności, szczególnie należy ustalić, czy do powstania tych ujemnych skutków doszłoby także wtedy, gdyby lekarz nie postępował odmiennie od ustalonej praktyki medycznej. Istotne jest także, aby ustalić, czy nie podjęcie działań powziętych przez lekarza – wykazującego się w swoim postępowaniu starannością i działającego w trosce o zdrowie i życie pacjenta – nie doprowadziłoby do zajścia skutków jeszcze bardziej niekorzystnych niż te, na które pacjent się powołuje.

Medycyna jest niezwykle subtelną dziedziną, dlatego każde działanie lekarza należy rozważać indywidualnie. Za każdym razem należy doszukać się granicy pomiędzy postępowaniem niezgodnym z przyjętym wzorcem a powstałymi powikłaniami, które mogą być przecież także nietypową reakcją pacjenta na zastosowaną wobec niego terapię czy zabieg.

Niepowodzenia zdarzają się każdemu, nikt nie odnosi sukcesu we wszystkich podejmowanych przedsięwzięciach. Trzeba więc pamiętać, że istnieje znacząca różnica pomiędzy niestarannym czy nawet celowym działaniem albo zaniechaniem lekarza a feralnym niepowodzeniem, które wystąpiło mimo poprawnie postawionej diagnozy. Wśród niezliczonych rodzajów procedur medycznych stosowanych przez lekarzy, niemal każda niesie za sobą ryzyko powstania niepożądanych skutków. Niekiedy zdarza się tak, że określona terapia, wykonana w jednakowych warunkach, w jednym przypadku doprowadzi do negatywnej reakcji organizmu pacjenta, a w innym przypadku nie wywoła takiego efektu, a nawet poprawi stan zdrowia tej osoby.

Lekarz, który dopuścił się błędu medycznego może ponieść odpowiedzialność karną lub cywilną.

Odpowiedzialność karna:

Odnośnie do odpowiedzialności karnej należy podkreślić, że dopuszczenie się błędu medycznego – z definicji – polega na nieumyślnym działaniu lekarza, który z intencją poprawienia stanu zdrowia pacjenta, wykonuje określoną terapię, zabieg lub operację, jednak w wyniku tego doprowadza do powstania uszczerbku na zdrowiu pacjenta lub to zdrowie naraża.

Narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pacjenta zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3. Nieumyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pacjenta zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3, zaś nieumyślne spowodowanie śmierci pacjenta jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

W postępowaniu karnym lekarz albo jego obrońca powinni domagać się ustalenia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, mających wpływ na winę albo na karę. O okolicznościach tych napisaliśmy na wstępie – odpowiednio zebrane dowody i właściwe argumenty będą kluczowe dla sytuacji oskarżonego lekarza – dlatego szczególnie ważne jest, aby lekarz był świadomy swoich praw albo skorzystał z pomocy odpowiedniego obrońcy.

Odpowiedzialność cywilna:

Drugim rodzajem odpowiedzialności jest odpowiedzialność cywilna. Jeżeli pomiędzy błędem medycznym a pogorszeniem się stanu zdrowia pacjenta zajdzie bezpośredni związek przyczynowy, lekarz odpowiada wówczas materialnie za poniesioną przez pacjenta szkodę majątkową wynikającą z kosztów naprawienia negatywnych skutków tego błędu oraz za poniesioną przez pacjenta krzywdę, tj. negatywne przeżycia psychiczne pacjenta związane z pogorszonym zdrowiem.

W przypadku tego rodzaju odpowiedzialności, lekarz i pacjent mogą dojść do ugody, dzięki czemu to konieczne odszkodowanie nie będzie powiększone o koszty postępowania sądowego i o koszty pełnomocników stron. Również w kontekście tej odpowiedzialności rozważyć należy wystąpienie aspektów obniżających odpowiedzialność lekarza, o których pisaliśmy na początku, a także warto skorzystać z pomocy profesjonalisty w celu właściwego sporządzenia treści ugody.

Funkcjonują również Okręgowe Komisje do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych, które mają charakter zbliżony do funkcji mediatora czy arbitra. Mediator nie prowadzi sformalizowanego postępowania dowodowego, a jego celem jest doprowadzenie do porozumienia się stron. Dla obrony swych praw, strony mogą korzystać również z pomocy profesjonalnych pełnomocników.

Należy pamiętać, że każda sprawa, która dotyczy błędu medycznego jest indywidualna i do każdej należy indywidualnie podchodzić. Wina lekarza nigdy nie jest z góry przesądzona, bowiem w tak delikatnej materii istotnych jest wiele czynników, które należy uwzględnić. Obronienie swojej niewinności nie zawsze jest proste, należy pamiętać o odpowiednim zebraniu dowodów i rzeczowej argumentacji. Jednak jak pokazuje praktyka, odpowiednie prowadzenie obrony interesów często przynosi pomyślny finał.