Umowa zlecenia jest bardzo często wykorzystywaną umową dlatego poniżej postaramy się omówić ją dokładniej od strony prawnej.
Zgodnie z treścią art. 735 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Zaznaczyć należy, że poprzez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do starannego działania. Oznacza to, że jego świadczenie nie polega na osiągnięciu określonego rezultatu. Zatem nie ponosi on odpowiedzialności za niewykonanie zlecenia, jeżeli przy wykonywaniu powierzonych mu czynności zachował należytą staranność.
Wskazać należy, że zlecenie należy do umów o świadczenie usług. Co więcej, zgodnie z treścią art. 750 Kodeksu cywilnego do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
Wynagrodzenie w umowie zlecenia
Zasadą jest, że umowa zlecenia jest umową odpłatną. Możliwa jest jednak ustalenie przez strony, że przyjmujący zlecenie wykona je za darmo. Strony w umowie ustalają wysokość wynagrodzenia należnego za wykonanie zlecenia. Zgodnie z treścią art. 735 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. Obowiązująca taryfa to np. taryfa ustalona w regulaminie świadczenia usług.
Jeżeli w umowie strony nie postanowiły inaczej i nic innego nie wynika z przepisów szczególnych, to wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia.
Zawodowe wykonywanie zleceń
Osoba trudniąca się zawodowo załatwianiem czynności dla drugich powinna niezwłocznie zawiadomić dającego zlecenie, jeżeli nie chce zlecenia przyjąć. Ten sam obowiązek obciąża tego, kto oświadczył gotowość załatwiania czynności danego rodzaju dającemu zlecenie. Jednakże naruszenie tego obowiązku nie skutkuje zawarciem umowy. Konsekwencją niepowiadomienia o odmowie przyjęcia zlecenia może być jednak odpowiedzialność odszkodowawcza za poniesioną przez dającego zlecenie szkodę.
Obowiązki zleceniobiorcy
Zleceniobiorca powinien działać zgodnie z życzeniem zleceniodawcy. Dlatego też powinien on utrzymywać kontakt ze zleceniodawcą, udzielać mu potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Nadto powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym.
Zgodnie z treścią art. 737 Kodeksu cywilnego zleceniobiorca może bez uprzedniej zgody zleceniodawcy odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia, jeżeli nie ma możliwości uzyskania jego zgody, a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, że zgodziłby się on na zmianę, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy.
Zastępca
Zasadą jest, że zleceniobiorca zobowiązany jest do wykonania zlecenia osobiście. Jednakże, gdy wynika to z treści umowy lub ze zwyczaju albo zmuszony jest do tego przez okoliczności, to może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej. Wówczas po stronie zleceniobiorcy aktualizuje się obowiązek niezwłocznego zawiadomienia zleceniodawcy o osobie i o miejscu zamieszkania zastępcy. W razie złożenia takiego zawiadomienia zleceniobiorca odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy. W przypadku zaniechania takiego zawiadomienia jest on odpowiedzialny za czynności swojego zastępcy. Ponosi on wtedy wraz z zastępcą solidarną odpowiedzialność wobec zleceniodawcy.
Istotnym jest, że sam zastępca jest odpowiedzialny zarówno wobec zleceniodawcy, jak i wobec zleceniobiorcy.
Niezależnie od powyższego zleceniobiorca może korzystać z pomocy innych osób przy wykonywaniu zlecenia, którzy wykonują je pod jego kierownictwem i nadzorem.
W przypadku gdy zleceniobiorca powierzył wykonanie zlecenia innej osobie nie będąc do tego uprawnionym, a rzecz należąca do dającego zlecenie uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu, dochodzi do zaostrzenia reguł odpowiedzialności, bowiem zleceniobiorca jest odpowiedzialny także za utratę lub uszkodzenie przypadkowe, chyba że jedno i drugie nastąpiłoby również wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywał. W tym wypadku obowiązek odszkodowawczy ograniczony jest do straty, a nie do utraconych korzyści. Jednak zleceniobiorca może się uwolnić od odpowiedzialności poprzez wykazanie, że utrata lub uszkodzenie nastąpiłoby również, gdyby sam wykonywał zlecenie.
Przedmioty zleceniodawcy
Zleceniobiorca nie może używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy zleceniodawcy. Od sum pieniężnych zatrzymanych ponad potrzebę wynikającą z wykonywania zlecenia powinien płacić zleceniodawcy odsetki ustawowe. Możliwe jest potrącenie roszczenia zleceniodawcy o wydanie pieniędzy z roszczeniem zleceniobiorcy o zapłatę wynagrodzenia, jeżeli oba roszczenia stały się już wymagalne.
Zaliczka i zwrot wydatków w umowie zlecenia
Zleceniodawca powinien na żądanie zleceniobiorcy udzielić mu odpowiedniej zaliczki, jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków. W przypadku, gdy zleceniodawca tego nie uczyni, to powinien zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi. Powinien również zwolnić zleceniobiorcę od zobowiązań, który ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym, np. poprzez przejęcie długu czy wykonanie zobowiązania. Obowiązek ten istnieje niezależnie od tego, czy umowa ma charakter odpłatny czy nieodpłatny.
Zlecenie wspólne
Jeżeli kilka osób dało lub przyjęło zlecenie wspólnie, ich odpowiedzialność względem drugiej strony jest solidarna. Przy czym w umowie strony mogą wyłączyć solidarną odpowiedzialność.
Wypowiedzenie umowy zlecenia
Zasadniczo umowa zlecenia wygasa na skutek jej wykonania. Możliwe jest jednakże wcześniejsze jej wypowiedzenie. Każdej ze stron umowy przysługuje prawo wypowiedzenia umowy w każdym czasie. W przypadku, gdy umowę wypowiada zleceniodawca, powinien on zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które poczynił w celu należytego wykonania zlecenia. W razie odpłatnego zlecenia zleceniodawca obowiązany jest zapłacić zleceniobiorcy część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę. Natomiast jeżeli to zleceniobiorca wypowiada umowę bez ważnego powodu, a zlecenie jest odpłatne, to jest on odpowiedzialny za szkodę.
Ważne jest, że nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
Śmierć strony umowy
W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa ani wskutek śmierci zleceniodawcy, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Wówczas prawa i obowiązki zleceniodawcy przechodzą na jego spadkobierców lub działa on przez swojego przedstawiciela ustawowego. Strony mogą jednak w umowie postanowić, że w przypadku śmierci zleceniodawcy albo utraty przez niego zdolności do czynności prawnych umowa wygasa. W takim przypadku zleceniobiorca powinien powiadomić spadkobierców albo przedstawiciela ustawowego zleceniodawcy o istnieniu zlecenia i wygaśnięciu zobowiązania. Jednocześnie powinien on prowadzić nadal czynności, gdyby wskutek ich przerwania mogła wyniknąć szkoda, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy zleceniodawcy nie będzie mógł zarządzić inaczej. Zleceniobiorcy przysługuje część wynagrodzenia odpowiadająca wykonanym czynnościom w przypadku, gdy wskutek śmierci lub utraty zdolności do czynności prawnych zlecenie wygasło.
Jeżeli zlecenie wygasło, uważa się je mimo to za istniejące na korzyść zleceniobiorcy aż do chwili, kiedy dowiedział się o wygaśnięciu zlecenia. Chodzi tu o ochronę zleceniobiorcy, która polega na możliwości domagania się zapłaty poniesionych wydatków, poczynionych nakładów, a także wynagrodzenia w całości lub w części oraz zwolnienia z zaciągniętych zobowiązań.
W braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek śmierci zleceniobiorcy albo wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych. Zleceniobiorcy albo jego spadkobiercom należy się wówczas zwrot wydatków poniesionych w celu należytego wykonania zlecenia przed jego wygaśnięciem, a jeżeli zlecenie było odpłatne – część wynagrodzenia odpowiadająca wykonanym czynnościom.
Przedawnienie
Z upływem lat 2 przedawniają się:
- roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
- roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.
Podkreślić należy, że 2-letni okres przedawnienia nie znajduje zatem zastosowania do wszystkich roszczeń wynikających z umowy zlecenia, lecz tylko dla tych wskazanych w powyższych punktach. Cechą wspólną roszczeń, dla których został przewidziany 2-letni okres przedawnienia, jest zawodowy charakter działalności usługodawcy.
W związku z powyższym wszelkie inne roszczenia, nie wymienione powyżej, a wynikające z umowy zlecenia, przedawniają się w terminach ogólnych przewidzianych w art. 118 Kodeku cywilnego.
Umowa zlecenia jest bardzo często stosowaną umową. Jeśli mają Państwo jeszcze jakieś pytania i potrzebują pomocy prawnej to zapraszamy do naszej Kancelarii adwokackiej w Szczecinie. Nasi specjaliści z chęcią Państwu pomogą.